Op 23 januari 2024 heeft prof. Katja Tolstoj een bijzondere inleiding gehouden voor de Culturele Kring.
Prof. Tolstoj is in Rusland geboren en op 20-jarige leeftijd met haar jonge tweeling gevlucht naar Nederland. Ze is woonachtig in Kampen. Ze volgde een studie theologie en schreef een proefschrift over de werken van Karl Barth en Dostojevski. Daarna werd ze hoogleraar post-traumatische theologie aan de VU te Amsterdam. Ze is momenteel Theologe des Vaderlands.
In haar inleiding vertelde ze het verhaal van de gekruisigde jongen in Russische oorlogspropaganda. Hoe zijn theologie en ideologie van elkaar te onderscheiden?
Een korte passage uit haar inleiding:
Het eerste wat ik hoorde toen ik in 1993 begon met mijn studie aan de Protestantse Theologische Universiteit in Kampen, was dat de “Theologie na Auschwitz” (Theologie nach Auschwitz) had bijgedragen aan de mentaliteitsverandering in naoorlogs Duitsland. Omdat ik uit de Sovjet-Unie kwam, begon ik meteen te hopen dat een soortgelijke theologische reflectie op het Sovjetverleden snel op gang zou komen. Omdat zo’n reflectie twintig jaar lang uitbleef, besefte ik dat ik zelf een project moest starten dat zou kunnen bijdragen aan een systematische maatschappelijke heroriëntatie in de post-Sovjetlanden. Het ontwikkelen van een Theologie na de Goelag werd mijn taak en roeping. In 2016 startte ik het project “Theology after Gulag”. Inmiddels draagt het de naam: “Theology after Gulag, Bucha, and beyond”.
Traumatisch verleden
Het hoofdidee van het project “Theology after Gulag, Bucha, and beyond” is dat theologie van groot belang kan zijn voor het overwinnen van gevolgen van geweld en trauma. Daarnaast sluit het project aan bij andere ‘post-theologieën’, zoals post-Apartheid theologie, en bij andere velden, zoals traumastudies en theorievorming over transitional justice.