Verslag Archieven - Culturele Kring Adriaen Poirters

Prof. Maria van den Muijsenbergh over empathie in de gezondheidszorg

Op 11 maart 2025 hield prof.dr Maria van den Muijsenbergh een lezing over ‘Empathie als helende kracht in de gezondheidszorg’.

De lezing begon met een warme ontvangst van ongeveer 220 aanwezigen.
Prof. dr. Van den Muijsenbergh, was huisarts van 1983 tot haar pensioen in 2023, vanaf 2010 was zij ook actief als straatarts. Als bijzonder hoogleraar “Gezondheidsverschillen en persoonsgerichte integrale eerstelijnszorg” was zij tot 2024 betrokken bij het Radboud umc Nijmegen en het expertisecentrum gezondheidsverschillen Pharos.

Zij definieerde empathie als het vermogen om je in te leven in de ander en diens situatie te begrijpen. In de gezondheidszorg gaat het specifiek om cognitieve empathie: een bewust proces waarbij de zorgverlener probeert de patiënt te begrijpen zonder per se met alles eens te zijn. Dit verschilt van medelijden, waarbij je vooral meevoelt zonder professionele distantie.

De spreker presenteerde onderzoeksresultaten die aantonen dat empathische zorg leidt tot betere gezondheidsuitkomsten.

Sneller herstel na operaties
Kortere ziekenhuisopnames
Betere behandelresultaten bij chronische ziekten
Meer therapietrouw door beter begrip van de behandeling
Meer tevredenheid bij zowel patiënten als zorgverleners
Kortere pijnduur na operaties
Sneller herstel door een sterker immuunsysteem
Betere controle van chronische aandoeningen zoals diabetes en astma

Van den Muijsenbergh signaleerde een zorgwekkende trend: afnemende empathie bij artsen en medisch studenten sinds de jaren ’80. Zij noemde als oorzaken:

Toenemende protocollering van de zorg
Focus op technische aspecten
Werkdruk en administratieve last
Verminderde continuïteit in de arts-patiëntrelatie
Digitalisering (computers in de spreekkamer)

Als oplossingsrichtingen noemde zij:

Meer aandacht voor communicatietraining in opleidingen
Behoud van persoonlijke continuïteit in de zorg
Flexibilisering van consulttijden
Persoonsgerichte in plaats van ziektegerichte zorg. Een succesvol voorbeeld hiervan was een project in Noord-Limburg, waar meer tijd voor het gesprek leidde tot 20% minder verwijzingen naar het ziekenhuis.

Uit haar praktijkervaring deelde ze verschillende voorbeelden:

Een sprekend voorbeeld uit haar praktijk betrof een oudere dame die plastabletten kreeg voorgeschreven, maar daardoor haar sociale leven niet meer kon voortzetten omdat ze constant naar het toilet moest. Door empathisch te luisteren werd duidelijk dat deze behandeling niet paste bij haar levensstijl.
Bij een ernstige medische fout bleek dat openheid en oprechte excuses, gedragen door empathie, leidden tot begrip bij de patiënt.
Uit haar praktijkervaring als straatarts deelde ze een voorbeeld waarbij ze begrip toonde voor een dakloze patiënt die zijn uitkering aan drugs had besteed. Hoewel ze het niet eens was met deze keuze, was het belangrijk om zonder oordeel naar de situatie te kijken.

Vragenronde

Over het dragen van een witte jas door zorgpersoneel
Van den Muijsenbergh gaf aan dat niet zozeer de jas, maar de houding van de arts bepalend is voor empathie. Wel is het belangrijk dat patiënten weten met wie ze te maken hebben.
Over online patiëntreviews
Ze ziet deze als symptoom van een dieper probleem: mensen die zich niet gehoord voelen.
Echte empathische zorg leidt meestal niet tot negatieve reviews, zelfs na fouten als deze open worden besproken. Haar ervaring leert dat patiënten zeer vergevingsgezind zijn bij fouten als er open en eerlijk over gecommuniceerd wordt.
Over zorgdomein en digitale vragenlijsten
Deze worden sterk afgeraden omdat ze de persoonlijke interactie vervangen en geen recht doen aan de complexiteit van klachten. Ook artificiële intelligentie kan het menselijk contact niet vervangen.
Over empathie in medische opleidingen
Hoewel communicatievaardigheden worden aangeleerd, verwatert dit vaak in de praktijk. Er is blijvende aandacht nodig tijdens de hele carrière.
Over culturele verschillen
Bij patiënten met andere culturele achtergronden is empathie niet anders, maar vraagt het soms wel om andere uitingsvormen. Het gaat erom de persoon te zien en vertrouwen op te bouwen.
Over maatschappelijke trends
Ze signaleert een algemene afname van empathie in de samenleving door individualisering en sociale media, maar ziet ook hoopvolle tegenbewegingen zoals meer onderlinge zorg in buurten.
Over antipathie
Er is te weinig aandacht voor hoe zorgverleners moeten omgaan met gevoelens van antipathie jegens patiënten. Bewustwording hiervan en mogelijke oplossingen verdienen meer aandacht in opleidingen.
Over empathie bij kinderen
Het belang van vroeg aanleren van empathie werd benadrukt, waarbij rolmodellen en gemengd spelen belangrijke factoren zijn.
Over zorgverzekeraars
Er werd kritisch gesproken over hoe financiële overwegingen soms empathische zorg in de weg staan. Suggestie werd gedaan om via de inspectie hier meer aandacht voor te vragen.

De lezing werd afgesloten met een pleidooi voor het behoud van menselijk contact in de zorg en het belang van vroege empathie-ontwikkeling bij kinderen. Ook benadrukte ze de noodzaak van systeemverandering waarbij financiering meer gericht is op kwaliteit van zorg dan op productie.

13/03/2025/door Visser

Professor Anton van Kalmthout over de Raad van Europa en mensenrechten

Verslag

Op een boeiende avond presenteerde prof. dr. Anton van Kalmthout een lezing over de betekenis van de Raad van Europa. De lezing concentreerde zich zowel op de historische context als op de huidige rol en uitdagingen van deze vaak onderbelichte instelling binnen de Europese politieke structuren.

Van Kalmthout betoogde dat de Raad van Europa, opgericht na de Tweede Wereldoorlog, primair tot doel heeft om democratie, mensenrechten en de rechtsstaat in Europa te bevorderen en te beschermen. Hoewel veel mensen de Raad van Europa vaak verwarren met de Europese Unie, hebben beide entiteiten fundamenteel andere doelstellingen en structuren.

Van Kalmthout benadrukte de unieke rol van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens als een essentieel instrument voor het handhaven van de mensenrechten binnen Europa. Het Hof biedt burgers, na uitputting van nationale rechtsmiddelen, de mogelijkheid om in beroep te gaan wanneer zij denken dat hun grondrechten zijn geschonden. De uitspraken hebben directe werking en de lidstaten zijn verplicht deze te implementeren.

De Raad van Europa is eveneens verantwoordelijk voor de Commissie voor de Preventie van Foltering (in het Engels: CPT). Deze commissie speelt een cruciale rol in het inspecteren van detentiecentra en andere plaatsen waar mensen hun vrijheid is ontnomen om inhumane behandelingen te voorkomen. Van Kalmthout deelde persoonlijke ervaringen van zijn tijd als lid van deze commissie, waarin hij geconfronteerd werd met diverse schendingen, waaronder overbevolking in de gevangenissen, mishandelingen en mensonwaardige leefomstandigheden.

Hij wees erop dat hoewel sommige verbeteringen inmiddels zijn gerealiseerd, er nog steeds talrijke uitdagingen zijn, vooral in de omgang met vreemdelingen, overvolle detentiecentra, psychiatrische inrichtingen en verzorgingshuizen. Toch, aldus Van Kalmthout, heeft de commissie een positieve invloed gehad omdat de inspectierapporten doorwerken in de beslissingen van het Europees Hof en geleid hebben tot de vaststelling van internationaal erkende normen. In veel detentiecentra zijn de leefomstandigheden daardoor aanzienlijk verbeterd.

De afgelopen 75 jaar heeft de Raad van Europa een belangrijke bijdrage geleverd aan herstel en ontwikkeling van democratie en rechtsstaat in de 46 aangesloten lidstaten. Dat neemt niet weg dat de rechtstaat, mensenrechten en democratie het gevaar lopen te eroderen, als gevolg van de populistische bewegingen binnen en buiten Europa, die democratische waarden onder druk zetten. Onderstreept door recente gebeurtenissen in zowel de Verenigde Staten als Rusland, eindigde de lezing met een kritische noot over de toekomstige uitdagingen voor de Raad van Europa, vooral te midden van toenemende politieke spanningen die de fundamentele waarden van de instelling ondermijnen. Van Kalmthout riep op tot een hernieuwde inzet om de democratie, rechtsstaat en mensenrechten te verdedigen tegen deze opkomende dreigingen.

Discussie
Na de lezing ontstond er een levendige discussie waarbij verschillende vragen en zorgen aan de orde kwamen.

Een van de eerste vragen ging over de landen die, afgebeeld op een kaart, niet zijn aangesloten bij de Raad van Europa. Wit-Rusland, aldus de spreker, is uitgesloten vanwege het dictatoriale regiem en omdat het land de doodstraf niet heeft afgeschaft. Kaliningrad maakt deel uit van Rusland, dat na de inval in Oekraïne uit de Raad van Europa is gezet. Kosovo is volgens Servië geen zelfstandige staat maar onderdeel van Servië en maakt geen deel uit van de Raad van Europa omdat het door veel landen nog niet is erkend.

Vervolgens een vraag over de toekomst van de Raad van Europa: Van Kalmthout benadrukte de rol van de Raad als belangrijke tegenkracht, samen met de Europese Unie, nu er binnen en buiten Europa ontwikkelingen gaande zijn die de democratie, rechtstaat en mensenrechten ondermijnen. Hij noemde specifiek landen als Hongarije en Turkije, waar de rechtspraak onder druk staat en het mensenrechtenverdrag en de beslissingen van het Europese Hof niet altijd worden opgevolgd. Turkije heeft na de zogenaamde revolutie van enkele jaren geleden duizenden rechters en officieren van justitie de straat op gestuurd of in de cel gezet.
Ook in Nederland bepleiten sommige partijen steeds openlijker dat we het Verdrag met de Raad van Europa maar beter kunnen opzeggen, omdat dit de eigen beleidsplannen in de wielen rijdt. Zo is opmerkelijk dat waar de Raad van State in zijn kritische advies over de Asielnoodmaatregelenwet op diverse plaatsen verwijst naar mogelijke tegenstrijdigheden met een aantal artikelen uit het Europees verdrag, de regeringspartijen in hun reacties hier volledig aan voorbij gaan. Stel dat die wet doorgaat, dan komen die artikelen later ongetwijfeld aan de orde bij een toetsing van de Nederlandse wet door het Europese Hof of door een Nederlandse rechter die verwijst naar het Europees Verdrag. En dan zul je zien dat sommige partijen reageren met: ‘Zie je wel, dat Verdrag, die rechters, die rechterlijke macht, die houden ons tegen. Wij kunnen niet doen wat wij zouden moeten doen, weg met die wetten, weg met die rechters’. Hier ben ik pessimistisch over.

Een andere aanwezige vroeg naar de humaniteit van de extra beveiligde inrichting in Vught. Van Kalmthout merkte op dat Amnesty International en het CPT regelmatig hun zorgen hebben geuit over het minder humane karakter van deze inrichting.

Er werd ook gevraagd naar de maatregelen die de Raad van Europa neemt om hun boodschap beter over te brengen. Van Kalmthout legde uit dat de RvE een goed functionerend persapparaat heeft, maar dat de onderwerpen vaak niet voldoende aandacht krijgen in de media. Hij benadrukte het probleem van onwetendheid en het gebrek aan interesse in mensenrechten in het algemeen en de betekenis van de Raad van Europa bij de handhaving en bevordering daarvan. Vorig jaar, bij het 75 jarig bestaan van de Raad, was het Brabants Dagblad de enige krant die daar uitvoerig aandacht aan heeft besteed.

Er werd ook gevraagd of landen zich aan de uitspraken van het Hof houden. Volgens van Kalmthout kan de politieke situatie in een land zodanig veranderen dat die landen zich minder gaan aantrekken van het Europees Verdrag en uitspraken van het Hof. Voorbeelden daarvan zijn Rusland, Hongarije, Turkije en tot voor kort ook Polen. Ook in Engeland stuiten uitspraken van het Hof regelmatig op protesten van politici. Engeland heeft altijd moeite gehad met het afstaan van soevereiniteit. Anders dan ten aanzien van de Europese Unie heeft Engeland het lidmaatschap van de Raad van Europa echter niet opgezegd en lijkt het land thans weer meer toenadering tot Europa te zoeken.

Ten slotte werd gevraagd naar de samenwerking tussen de Raad van Europa en Amnesty International. Van Kalmthout legde uit dat er geen formele samenwerking is, maar dat er wel veel informatie-uitwisseling plaatsvindt. Soortgelijk overleg en kennisneming van elkaars rapporten en bevindingen vindt ook plaats met andere non-gouvernementele organisaties. Echter, rapporten van het CPT, die niet openbaar zijn en vertrouwelijk verkregen informatie bevatten, mogen niet gedeeld worden met andere organisaties. Gelukkig worden alle rapporten van het CPT tegenwoordig door alle regeringen gepubliceerd.

Het werd duidelijk dat Van Kalmthout zich zorgen maakt over de erosie van de gemeenschappelijke waarden in Europa en de verminderde bewustwording van het belang van mensenrechten voor het behoud van democratie en rechtsstaat. Hij riep iedereen op tot meer betrokkenheid bij de huidige maatschappelijke en politieke ontwikkelingen. De rechtsstaat moet beschermd en versterkt worden!

03/03/2025/door Visser

Carolus Grütters over Asiel? Wat is dat?

Verslag

Op 28 januari 2025 hield Carolus Grütters een lezing over asiel en migratie. Onderstaand een door AI gegenereerde samenvatting.

Inleiding van de lezing

De lezing, gehouden in een volle zaal, behandelde op uitgebreide wijze de complexe materie rondom asiel en migratie, met een focus op de Nederlandse en Europese context.
Grütters, een expert met een achtergrond in Nederlands recht en betrokken bij het Centrum voor Migratierecht, deelde zijn inzichten en bevindingen met betrekking tot asielprocedures, migratiepatronen, en de maatschappelijke en politieke dynamiek die hieraan ten grondslag ligt.

Migratie is een fenomeen dat zo oud is als de mensheid zelf. Mensen migreren sinds millennia, gedreven door factoren als oorlog, honger, klimaat, economie of simpelweg het zoeken naar een beter leven. In de moderne tijd zien we migratie echter vaak geïsoleerd als een probleem, iets dat een bedreiging vormt voor nationale grenzen en de sociale cohesie.

In het maatschappelijke debat zien we een sterke focus op asielzoekers, terwijl die slechts een kleine 10% vormen van alle immigranten. Uit cijfers blijkt dat zo’n 98% van alle mensen die in Nederland wonen tenminste één (over)(groot)ouder heeft die buiten Nederland is geboren. Wij zijn dus uiteindelijk allemaal kinderen van migranten. Opmerkelijk is echter dat we dat niet (meer) weten en veelal vergeten.

Helaas wordt migratie in het publieke debat vaak geframed als een dreiging. Termen zoals “tsunami van vluchtelingen” of “stromen migranten” zijn hier voorbeelden van en dragen bij aan een sfeer van angst en weerstand. Deze framing negeert niet alleen de individuele verhalen en uitdagingen van mensen die migreren, maar ook de economische en culturele bijdragen die ze leveren.

De economie is voor migratie van cruciaal belang. Veel migranten komen naar Nederland om te werken, te studeren of zich bij hun familie aan te sluiten. Werkgelegenheid is daarbij een essentiële pull factor. Desondanks ondervinden veel migranten discriminatie en obstakels die hen beletten om volledig deel te nemen aan onze samenleving, zoals tot voor kort in de vorm van beperkingen op arbeidsmarktdeelname voor asielzoekers.

Daarnaast is het belangrijk om te begrijpen dat de procedure rondom asielaanvragen nodeloos complex is. De huidige situatie wordt bemoeilijkt door onvoldoende capaciteit op plekken zoals het aanmeldcentrum in Ter Apel en een gebrek aan voldoende personeel om asieldossiers tijdig te behandelen. Dit leidt tot lange wachttijden en verslechtert de integratie en welzijn van asielzoekers.

Om de echte uitdagingen in migratie aan te pakken, moeten we meer politieke wil tonen en minder focussen op kortetermijnoplossingen die voornamelijk zijn ingegeven door electorale overwegingen. Er moet een volwaardig beleid komen dat ervoor zorgt dat de talenten en capaciteiten van migranten worden erkend en ingezet, wat een win-win situatie kan creëren voor zowel de samenleving als de individuele migranten.

De huidige stand van zaken vraagt om verandering. Het huidige beleid is niet rechtvaardig of effectief omdat het gebaseerd is op angst. Staten moeten hun verplichtingen erkennen onder internationale verdragen, en beleid moet worden versterkt om ervoor te zorgen dat de procedures voor alle migranten eerlijk, snel en effectief zijn.

Vragen en Antwoorden

Welke impact heeft de spreidingswet op de asielopvang in Nederland?
De spreidingswet is bedoeld om de druk op enkele opvanglocaties te verminderen door asielzoekers gelijkmatig over het land te verdelen op basis van een simpele verdeelsleutel: het inwonertal van een gemeente. Hierdoor kunnen ze in de gemeenschap verblijven, wat hun integratie zal bevorderen. Dit maakt lokale betrokkenheid en toegang tot voorzieningen eenvoudiger.
Worden asielzoekers en statushouders structureel benadeeld op de arbeidsmarkt?
Ja, dat gebeurt vaak. Veel van hen willen graag bijdragen aan de samenleving en hebben de vaardigheden daarvoor. Helaas ondervinden ze vaak discriminatie en bureaucratische obstakels die hen beletten om deel te nemen aan de arbeidsmarkt. Dit is niet alleen schadelijk voor de betrokkenen, maar het laat ook economische kansen liggen voor de bredere gemeenschap.
Waarom worden migratiestromen vaak als bedreigend beschouwd?
Dit heeft veel te maken met de manier waarop het onderwerp in media en politiek wordt gepresenteerd. Framing in termen van dreiging en overbelasting wekt angst op en maakt constructieve discussies moeilijk. Het is cruciaal om het menselijk aspect van migratie te benadrukken en de potentiële voordelen van diversiteit te erkennen.
Er was een vraag over de historische rol van kerken als asielplekken.
Grütters erkende het belang maar wees ook op het verandering van maatschappelijke structuren, waarbij tegenwoordig sociale media een soortgelijke rol kunnen spelen in het bepalen van publieke perceptie.
Hoe kan Nederland de asielprocedures versnellen?
De procedure zelf is al razendsnel: één week. Het gaat om de enorme wachttijd van anderhalf á twee jaar die daaraan vooraf gaat.

Ik waardeer uw tijd en interesse in dit cruciale onderwerp en hoop dat we samen verder kunnen kijken dan de uitdagingen, naar mogelijke oplossingen en vooruitgang. Dank u.

30/01/2025/door Visser

Prof. Corstens lezing culturele kring oisterwijk 2025

Professor Geert Corstens over het belang van de rechtsstaat

Verslag

Op 14 januari 2025 hield Prof. Corstens een lezing over de rechtsstaat. Onderstaand een door AI gegenereerde samenvatting die door de inleider gecorrigeerd is.

1. Inleiding van de Lezing

In zijn openingswoorden besteedde Prof. Corstens aandacht aan de vier kernaspecten die de rechtsstaat volgens hem kenmerken: gebondenheid van allen aan het recht, evenwicht tussen de staatsmachten, respect voor fundamentele mensenrechten, en toegang tot onafhankelijke en onpartijdige rechters.
Hij verwees naar actuele kwesties in de Europese context, zoals ontwikkelingen in Polen en Hongarije, en de invloed van technologie en globalisering op de rechtsstaat.

Elementen van de Rechtsstaat

Gebondenheid van allen aan het Recht:
Corstens benadrukte dat iedereen, van hoog tot laag, aan dezelfde wetten gebonden is. Hij verfijnde dit met historische voorbeelden. Hij citeerde een voormalig lid van het House of Lords: “Het maakt niet uit of je de Archbishop of Canterbury bent, zelfs als hij een pinguin in de London Zoo zou mishandelen, iedereen is gebonden aan dezelfde wetten.” Dit principe is essentieel om privileges en machtsmisbruik te voorkomen.
Evenwicht tussen Staatsmachten:
Corstens haalde Montesquieu aan en besprak de noodzaak van machtenscheiding om despotisme te voorkomen. Dit aspect, bekend als de trias politica of de scheiding der machten, zorgt ervoor dat er een systeem van checks and balances is. Hij wees erop dat zonder dit evenwicht de burger kan worden vermalen door de staat. Hij noemde voorbeelden van landen waar alle macht in één hand is geconcentreerd, zoals in China en Noord-Korea, en waarschuwde voor de gevaren daarvan.
Respect voor fundamentele Mensenrechten:
Corstens besprak de geschiedenis en ontwikkeling van mensenrechten na de Tweede Wereldoorlog en plaatst actuele problemen in context. Na de Tweede Wereldoorlog ontstond het besef dat mensenrechten internationaal beschermd moesten worden. Hij besprak het belang van deze rechten, vooral voor groepen die bedreigd worden. Hij benadrukte dat elke burger aanspraak mag maken op deze rechten zonder uitzonderingen, of men nu zwart, joods, katholiek of moslim is.
Toegang tot onafhankelijke en onpartijdige rechters:
Corstens benadrukte het belang van onafhankelijke en onpartijdige rechtspraak voor het afdwingen van rechten en plichten. Zonder een onpartijdige en onafhankelijke rechtspraak verliezen wetten hun kracht en kan er geen sprake zijn van een rechtsstaat. Hij besprak de druk waaronder rechters soms staan, vooral in landen waar politieke inmenging voorkomt. Hij benadrukte hoe belangrijk het is voor rechters om op te komen voor de rechtsstatelijke normen, zelfs als dat betekent dat ze onpopulaire beslissingen moeten nemen. Hij wees op de gevaren van een gecentraliseerde macht, zoals in Polen onder het oude regime.

2. Vragen en antwoorden

Polen en Netanyahu
Een deelnemer vroeg naar de positie van de Poolse regering met betrekking tot de mogelijke komst van Netanyahu.
Corstens gaf aan geschokt te zijn dat Polen Netanyahu zou ontvangen, ondanks dat hij op de arrestatielijst van het ICC staat. Hij noemde dit ongepast.
Oude Wetten en Aanpassingen
Gevraagd werd waarom oude wetten niet worden aangepast aan de moderne tijd. Corstens legde uit dat hoewel sommige oude wetten nog steeds relevant zijn, er in sommige gevallen aanpassingen zijn gedaan, bijvoorbeeld met betrekking tot digitale delicten.
Scheiding der Machten in de Raad van State
Een vraag ten aanzien van de rol van de Raad van State in de toeslagenaffaire werd gesteld. Corstens erkende dat de Raad van State in 2019 een fout heeft erkend in de rechtspraak over de toeslagen en dat het probleem eerder had kunnen worden opgelost.
Scheiding van Kerk en Staat:
Er werd gevraagd of deze scheiding in de Nederlandse wet verankerd is. Corstens legde uit dat, hoewel er naast een bepaling over de vrijheid van godsdienst geen expliciete grondwetsartikelen zijn zoals in Frankrijk, het principe ongeschreven wel aanwezig is.
Illiberale Democratie
Gevraagd naar wat “illiberale democratie” betekent, legde Corstens uit dat het een concept is, geïntroduceerd door Viktor Orbán, waarbij democratische instituties bestaan, maar rechten worden beperkt.
Onpartijdigheid van Rechters
De onpartijdigheid van rechters werd besproken, waarbij Corstens aangaf dat rechters opgeleid worden om persoonlijke overtuigingen te onderscheiden van hun professionele verplichtingen.
Een Grondwettelijk Hof
Corstens gaf drie redenen waarom hij tegen de oprichting van een grondwettelijk hof in Nederland is, waaronder de behoefte aan verschillende aanspreekpunten voor constitutionele vragen en het risico op politisering.
Slotopmerkingen en Discussie over Social Media’s Invloed
De invloed van sociale media op de rechtsstaat kwam aan bod, waar Corstens zijn zorgen uitte over de macht van tech-giganten en het belang van regelgeving.

Tot slot benadrukte Corstens het belang van het uitdragen van de gedachte van de democratische rechtsstaat in de huidige tijd. De bijeenkomst werd afgesloten met een dankwoord en deelnemers werden aangemoedigd om door te gaan met de discussies.

16/01/2025/door Visser

Lezing Louise Fresco over eten, weten en geweten

Verslag

Op 17 december 2024 hield Prof.dr.ir. Louise Fresco de Adriaen Poirters Lezing 2024 in een uitverkocht Tiliander. Hier volgt een door AI gegenereerde samenvatting van haar lezing over ons voedsel, getiteld ‘Eten, weten en geweten’, onder meer aan de hand van het kerstmenu in verleden, heden en toekomst.
Onder dit verslag staat de tekst van een artikel uit NRC dat Fresco schreef in 2016 met een vergelijkbare beschrijving van een kerstdiner in 2040.

Fresco begon haar lezing door te benadrukken hoe belangrijk voedsel is in onze samenleving en geschiedenis. Ze wees erop dat voedsel een verbindende factor is tussen mensen, maar ook een scheidende factor kan zijn. Identiteit en voedsel zijn nauw met elkaar verweven. Ze wees erop dat we er eigenlijk te weinig bij stilstaan, gezien het belang ervan.

Verleden
In het verleden stond vlees centraal op de kerstdis. Dit was niet alleen vanwege de smaak, maar ook omdat vlees een kostbaar en voedzaam product was. Het werd geassocieerd met rijkdom en feestelijkheid. De groentekeuze was beperkt tot seizoensgroenten zoals kool en knollen. Aardappelen vormden de belangrijkste bron van koolhydraten. De variatie in het menu was veel beperkter dan tegenwoordig.

Heden
Tegenwoordig zien we een grotere variatie in kerstmenu’s. Hoewel vlees nog steeds een belangrijke rol speelt, kiezen steeds meer mensen voor alternatieven zoals vis of vegetarische opties. Prof. Fresco vroeg het publiek wie er vlees, vis of vegetarisch zou eten met kerst, waaruit bleek dat er inderdaad meer diversiteit is in de keuzes.

Ze benadrukte dat de vleesconsumptie in Nederland al jaren stabiel is, maar dat we minder vlees thuis bereiden en meer buitenshuis eten. Ook wees ze op de toegenomen bewustwording rond dierenwelzijn, milieu-impact en gezondheidsaspecten van vleesconsumptie.

Toekomst
Voor de toekomst pleitte Fresco voor een genuanceerde benadering van vleesconsumptie. Ze stelde voor om te streven naar een verhouding van twee derde plantaardige en een derde dierlijke eiwitten in ons dieet. Hierbij benadrukte ze het belang van dierlijke eiwitten voor bepaalde groepen, zoals zwangere vrouwen, kinderen en ouderen.

Ze wees ook op het belang van een efficiënt gebruik van landbouwgrond, waarbij dieren een rol kunnen spelen in het benutten van land dat niet geschikt is voor akkerbouw. Daarnaast noemde ze het belang van dieren in het verwerken van reststromen uit de voedselproductie.

Argumenten tegen vlees

Dierenwelzijn
Milieu-impact (broeikasgassen, landgebruik)
Gezondheidsoverwegingen

Ze benadrukte echter dat deze kwesties genuanceerd zijn. Bijvoorbeeld:

Kippen voelen zich niet per se beter buiten dan binnen.
Koeien in de wei kunnen leiden tot meer broeikasgasuitstoot.

Argumenten voor vlees

Nutritionele waarde, vooral voor bepaalde groepen (zwangere vrouwen, kinderen, ouderen)
Efficiënt gebruik van land dat niet geschikt is voor akkerbouw
Verwerking van reststromen uit de voedselindustrie

Mini enquête door Prof. Fresco

Wie plant vlees voor de hoofdmaaltijd met kerst? Een meerderheid van het publiek stak de hand op.
Wie gaat vis eten? Een kleiner aantal mensen gaf aan vis te eten.
Wie is vegetariër? Ongeveer 5% van het publiek gaf aan vegetariër te zijn.
Zijn er veganisten? Er waren twee veganisten in het publiek.

Fresco ging dieper in op verschillende aspecten van vleesproductie en -consumptie

Dierenwelzijn: Ze waarschuwde voor het projecteren van menselijke emoties op dieren en gaf het voorbeeld van kippen die zich vaak prettiger voelen in groepen dan vrij rondlopend.
Milieu-impact: Ze besprak de rol van veehouderij in klimaatverandering, maar nuanceerde dit door te wijzen op het belang van grazers in gebieden die niet geschikt zijn voor akkerbouw.
Gezondheid: Ze benadrukte het belang van dierlijke eiwitten voor bepaalde groepen, maar waarschuwde ook voor overconsumptie.
Landgebruik: Een groot deel van het aardoppervlak wordt gebruikt voor veeteelt, maar niet al dit land is geschikt voor andere vormen van landbouw.
Zoönotische ziekten: Ze wees op de risico’s van ziekten die van dier op mens kunnen overspringen, met name in dichtbevolkte gebieden waar mensen en dieren dicht op elkaar leven.

Interessante weetjes uit de lezing

Alle griepvirussen komen oorspronkelijk uit een klein gebied rond Guangdong in China, waar eenden, varkens en mensen dicht bij elkaar leven in een tropisch klimaat.
Kippen voelen zich vaak veiliger in dichte groepen dan vrij rondlopend.
Paddenstoelen worden tegenwoordig biologisch geclassificeerd bij het dierenrijk.
De eerste landbouwsamenlevingen verbouwden altijd een combinatie van een graan en een peulvrucht, wat een goede balans van aminozuren opleverde.
Een ei of twee per week kan cruciaal zijn voor de hersenontwikkeling van kinderen in ontwikkelingslanden.
Koeien kunnen grassen omzetten in eiwitten die mensen kunnen consumeren, iets wat mensen zelf niet kunnen.
De vleesconsumptie in Nederland is al jaren stabiel, maar we eten minder vlees thuis en meer buitenshuis.
De optimale eiwitconsumptie voor de meeste volwassenen, 0,8 tot 1 gram per kilo lichaamsgewicht

Vragen uit het publiek

Vraag over de consumptie van insecten als alternatieve eiwitbron.
Fresco erkende het potentieel van insecten als eiwitbron, maar wees op culturele barrières in het Westen. Ze suggereerde dat insecten mogelijk eerst verwerkt zullen worden in diervoeding voordat ze breed geaccepteerd worden voor menselijke consumptie.
Vraag over de rol van genetische modificatie in de voedselproductie.
Fresco benadrukte dat genetische modificatie een waardevol instrument kan zijn om gewassen aan te passen aan klimaatverandering en ziekteresistentie te verbeteren. Ze pleitte voor een wetenschappelijke benadering en open discussie over de voor- en nadelen.
Vraag over voedselverspilling en mogelijke oplossingen.
Fresco benadrukte het belang van bewustwording en educatie. Ze suggereerde praktische oplossingen zoals betere planning van maaltijden, het gebruiken van restjes en het verbeteren van voedselbewaring. Ook wees ze op de rol van technologie in het verminderen van verspilling in de voedselketen.
Vraag over de toekomst van landbouw in Nederland gezien de stikstofproblematiek.
Fresco erkende de complexiteit van het probleem en pleitte voor een gebalanceerde aanpak. Ze benadrukte het belang van innovatie in landbouwtechnieken, zoals precisielandbouw en het gebruik van data om de milieu impact te verminderen. Tegelijkertijd waarschuwde ze voor overhaaste beslissingen die de voedselzekerheid in gevaar kunnen brengen.

Prof. Fresco sloot af met een pleidooi voor een evenwichtige en genuanceerde benadering van onze voedselkeuzes, waarbij we rekening houden met gezondheid, milieu en ethische overwegingen.

Onderstaand artikel verscheen in NRC Handelsblad op 24 december 2016 (auteur: Louise Fresco)
Zij beschrijft een kerstdiner in 2040. U serveert meelwormrollade, tovert bijgerechten uit de 3D-printer en laat een robot de tafel afruimen. Vrolijk midwinterfeest!

DE KERSTDIS

Midwinter is de gezelligste maar ook de ingewikkeldste tijd van het jaar. Het is altijd balanceren tussen de high-tech die bij ons dagelijks leven hoort en de nostalgie naar vroeger die juist in de donkere dagen opkomt. Veel mensen verlangen in hun hart naar een authentieke Kerst of Chanoeka, hoewel we officieel natuurlijk spreken van midwinter- of interreligieuze en humanistische feesten. Daarom deze keer aanwijzingen voor een menu dat tegelijk makkelijk is en toch de smaak en de sfeer van vroeger terugbrengt, maar met een eigentijdse twist en energieneutraal bereid.
Een bijzondere midwintermaaltijd vraagt ook een inzet van de gasten. Omwille van de feestelijke saamhorigheid raad ik aan de ruimte rondom de eettafel tot bot- en apparatuurvrije ruimte te benoemen, bijvoorbeeld door een lock-out grid zodat iedereen zich op elkaar kan concentreren. Ik moedig mijn gasten altijd aan om deze avond hun persoonlijke monitors uit te zetten; glucose, bloeddruk en andere vitale indicatoren hoeven we echt niet continu en direct te meten (de data zijn immers ook na de maaltijd opvraagbaar). Daarnaast vinden sommige gasten het leuk om samen de ingrediënten te verwerken en zelfs even zelf te koken. De meeste food processing spaces in stedelijke appartementen bieden daar helaas weinig ruimte voor, maar voor een nagerecht is het misschien mogelijk.

Pre-processing
Laat van tevoren de gasten inloggen met hun vitale gegevens, inclusief allergenenpas, zodat Aly (of een ander type digitale assistent) de concentraties K, Na, LZ (luteine, zeaxanthine), eiwit & omega voor de gerechten en drankjes van ieder individu kan berekenen.
Bestel echte kaarsen van bijenwas, want daarmee ondersteunen we de wasbij, de nieuwe resistente mutant van de oude honingbij. Bovendien roept de geur voor de oude generatie nog herinneringen op.

MENU
Salade van zeewier, Azteekse oermais en geroosterde naaktslakken
—–
Verse kweektonijn/Meelwormrollade/Vegetarische biefstuk/kleine 3D-geprinte hamburgers van karkasvlees en algen
———-
Vetvrije, calcium- & eiwitverrijkte geitenkaas van de stadsboerderij
———-
Appeltaart van quinoadeeg met slagroom

Plan uw dronebestelling voor vers brood van de stadsbakkerij, levering 1 uur voor aanvang. Uw dashboard geeft het moment van landing aan op het dronepad op het dak van uw woontoren. Onderweg naar boven kunt u de benodigde kruiden en groenten uit balkon- en dakkas plukken. Heel leuk is ook om van tevoren samen met de gasten te bieden bij de veiling van lokale groenten waarvan de winst naar de opvang van dak- en doellozen gaat. Zo heb ik mij alvast ingeschreven voor de immer schaarser wordende goudreinetten; de bieding sluit zes uur voor het begin van de maaltijd en wordt direct bezorgd, dus op tijd voor de verse, nostalgische appeltaart, het hoogtepunt van onze maaltijd.
Programmeer de geurdiffusie voor, tijdens en na de maaltijd. Mochten er christenen onder de gasten zijn, dan is dennen- en lichte wierookgeur aan het begin welkom, anders wisselende citrusmengsels, overgaand naar kalmerende vanille aan het eind. Alys-sensors in het plafond houden bij wanneer het tijd is voor nieuwe geuren en ze zullen de temperatuur, muziek en lichtintensiteit afstellen, zodat we tussen de gangen door vanzelf actiever worden en onze spijsvertering stimuleren. Oudere in-situ gasten, die dus ter plekke aanschuiven, krijgen een stoel met electro-stimulatie, de anderen worden middels aanpassingen in de hoogte van de tafel en trillingen in de stoel aangemoedigd een deel van de maaltijd staande te consumeren.
Installeer ook de Hololens boven de tafel en zorg voor voldoende individuele brillen voor de in-situ gasten, en laat contact zoeken met peer-systemen van uw ex-situ gasten elders. Voor de verstokte romantici onder uw gasten kunnen dennenbomen, arrensleden en sneeuwlandschappen worden geprojecteerd mét bijpassende soundtrack, al geef ik zelf de voorkeur aan panelen met zachte pastelkleuren en 19-eeuwse pianomuziek (ik weet het, Schubert, het is onbeschaamd ouderwets).
Stel afvalcontainer 4 in voor bacteriële plastic regeneratie (containernummer kan wisselen per wijk, uw digitale assistent scant het afval en bepaalt de route).

Benodigde apparatuur
– 3D-voedselprinter met drie mondstukken;
– Vin-espress of ander model alcoholvrije wijnmachine;
– Pulsed Electric Field mixer voor verse dranken;
– Standaard phenomics-robot (met laser backscattering voor kwaliteitscontrole van ingrediënten, ook leuk voor de kinderen om te helpen met het doormeten van de appels);
– Eiwitvlechterrobot (liefst Shearcell)
– Afbreekbare borden en bestek van plastic gemaakt van CO2 dat weer verrekend wordt met uw persoonlijke uitstoot.
Voor de sfeer: een porseleinen schaal van vroeger en een tafelkleed van natuurlijke weefsels (let op, dat verhindert het opladen van apparatuur op tafel).
Mocht een van de oudere gasten als verrassing nog een fles echte alcoholische wijn hebben bewaard, zorg dan voor kristallen glazen.

Ingrediënten
– Zeewier, Azteekse oermais en naaktslakken voor de salade;
– Meelwormen, algenpasta voor de rollade;
– Personalized vitamine koolhydraten-mix voor iedere gast;
– Verse kweektonijn (gevoed op algen);
– Soja-lupine-rubisco melange voor de biefstuk;
– Overblijfselen van aardappel, wortel en biet voor het printen van de garnituur;
– Vetvrije calcium- & eiwitverrijkte geitenkaas van de stadsboerderij (let op het eiwitgehalte van deze maaltijd, dat kan te hoog zijn voor sommige gasten, gebruik dan als substituut luchtvulling).
– 3 aniwivruchten (kies gele of groene variant voor respectievelijk dominante ananas- of kiwismaak) en/of appels van het seizoen (dwz. uit de koeling via de veiling, liefst goudreinetten)
– deeg van quinoa met toegevoegde gluten
– koeienmelkboter, slagroom

Voor de dranken
– Capsules niet-alcoholische neovin voor de vin-espress;
– CO2-water;
– Fruitafval;
– Arctisch smeltwater.

Alle ingrediënten hebben een duurzaamheidslabel en zijn de beste keuze in hun categorie. De keuze voor ongewervelden (wormen, naaktslakken en algen) is energetisch het meest logisch, maar voor deze feestelijke gelegenheid is kweektonijn ook verantwoord.
In een duurzaam dieet met geoptimaliseerde vetten en eiwitten past een kleine hoeveelheid rundvlees als meest efficiënte converter van onverteerbare vegetatie. Reken op 38,4 gram per persoon. De hoeveelheid vlees moet altijd minder zijn dan de eiwitten afkomstig van ongewervelden zoals meelwormen.

Processing en het eventuele koken
Wie wil kan samen met de gasten, al of niet via hologram, de diverse mengsels aanmaken. Mijn aanbeveling is zoveel mogelijk door de Aly-bot te laten bereiden, dat is sneller en homogener, inclusief het mengen van de salade en het snijden van de tonijn. De versierselen vormen van aardappelen, wortel en biet is een leuk karweitje voor wie handmatig creatief wil zijn.
Meng de salade en bedek deze met de geroosterde naaktslakken. De biefstuk vereist enige aandacht, ook al zijn de individuele eiwitmengsels voorbereid. Stel de eiwitvlechterrobot af op de gewenste textuur en voer de mengsels langzaam in. Rol de lap uit en laat op de juiste dikte en maat snijden en op de grillplaat schuiven.
Meng het karkasvlees met de rest van de naaktslak en algenbindmiddel om kleine hamburgers te printen.
Voor de appeltaart: meng het quinoadeeg met boter in verhouding 1:4.
Check het suikergehalte en de rijpheid van de appels met de laser-robot, gebruik alleen de rijpste exemplaren.
Aly mengt het deeg en vult de taartvorm.
Slagroom: de meesterproef van luxe die weinigen kunnen bereiden. Ik prefereer een gelijke verhouding plantaardig, dierlijk eiwit en water, aangevuld met standaard emulgatoren; plantaardige vetten uit algen en gehomogeniseerde suikerkristallen. Wie dierlijke eiwitten en vetten wil gebruiken, moet zich bewust zijn van hoe uitzonderlijk zuivelproducten zijn (misschien een goede aanleiding voor een videotalk tussen de gangen).

De maaltijd
Aangezien iedere portie individueel is aangepast, en iedere stoel is gelabeld, kan Aly de in-situ gasten direct uitserveren. Voor ex-situ’s kan desgewenst een brain stimulation aangelegd worden om smaak- en geursensoren te activeren en zo meer samen te genieten. Voor mijn intieme vriendinnen in andere tijdzones die zijn ingelogd is onze hele maaltijd op een later tijdstip te delen.
Vlak voor de maaltijd is het een goede gewoonte om ook even met de producenten te schakelen die aan de stadscoöperatie verbonden zijn. In mijn geval Kumar, de kaaschemicus, en Mahmoed, de producent van algen en meelwormen (ik laat hem de rollade zien). Beiden wens ik een fijn winterfeest.

Als iedereen naar gezondheid heeft gegeten, en terwijl uw Aly-bot voor het afruimen zorg draagt, schakelen we het hologram met opa en oma in Marokko en andere ex-situ gasten uit. Denk dan nog even aan hoe het vroeger was, toen midwinter nog Kerst of Chanoeka was, het huis dagenlang geurde naar eten en de vuile vaat, de lege flessen en de grijze (onafbreekbare) vuilniszakken zich opstapelden en uw gezinsleden onder invloed van wijn en een overvloed van calorieën naar bed wankelden. Onze kerstmaaltijd wordt elk jaar veiliger en gezonder, maar wat het meeste telt is het samen eten in de wetenschap dat degenen die geen midwinter of midzomer kunnen vieren – omdat ze de bitcoins voor de ingrediënten noch de apparatuur bezitten – jaarlijks afneemt.

20/12/2024/door Visser

Lezing professor Sarah Durston over bewustzijn, wetenschap en werkelijkheid

Verslag

Sarah Durston begon haar lezing met een introductie over het onderwerp bewustzijn. Ze legde uit dat bewustzijn een complex en veelomvattend begrip is, dat op verschillende manieren kan worden gedefinieerd en benaderd. Durston is hoogleraar aan het UMC Utrecht en voorzitter van de stichting Bewustzijn en Wetenschap. Ze doet onderzoek naar de relatie tussen bewustzijn, wetenschap en werkelijkheid.

Durston ging in op de verschillende niveaus van bewustzijn, van basale waakzaamheid tot hogere vormen van zelfbewustzijn en reflectie. Ze benadrukte dat de wetenschap nog steeds worstelt met de vraag hoe het brein precies bewustzijn voortbrengt. Het materialistische uitgangspunt dat alles te herleiden is tot materie en interacties tussen materie, loopt tegen grenzen aan bij het verklaren van bewuste ervaringen.

Ze besprak verschillende neurowetenschappelijke theorieën over bewustzijn, maar concludeerde dat we nog steeds niet precies weten hoe het werkt. Het blijft lastig om subjectieve ervaringen zoals de smaak van vanille of het gevoel van hoofdpijn te verklaren vanuit hersenprocessen alleen.

Durston presenteerde enkele alternatieve benaderingen van bewustzijn, zoals het panpsychisme (het idee dat bewustzijn een fundamenteel aspect is van de werkelijkheid) en het analytisch idealisme (dat geest de basis is van de werkelijkheid). Ze benadrukte dat deze ideeën steeds serieuzer worden genomen in de wetenschap.

Een belangrijk punt in de lezing was dat ons bewustzijn mede bepaalt hoe we de werkelijkheid waarnemen en ervaren. Durston liet zien hoe onze aandacht, verwachtingen en eerdere ervaringen beïnvloeden wat we bewust waarnemen. Ze illustreerde dit met enkele optische illusies en experimenten.

Na de pauze was er ruimte voor vragen uit het publiek. Onderstaand een overzicht van de belangrijkste vragen en antwoorden.

Vraag: Wat is de relatie tussen bewustzijn en taalontwikkeling?
Durston antwoordde dat taal zeker een belangrijke factor is in de ontwikkeling van bewustzijn. Taal helpt ons de werkelijkheid te structureren en te begrijpen. Ze gaf het voorbeeld dat verschillende talen verschillende kleurwoorden hebben, wat invloed heeft op hoe mensen kleuren waarnemen. Taalontwikkeling speelt ook een rol in het ontwikkelen van een gevoel van ‘ik’ bij kinderen.
Vraag: Hoe zit het met bewustzijn tijdens de slaap?
Durston legde uit dat slaap een andere bewustzijnstoestand is. Tijdens de slaap lijkt ons normale dagbewustzijn tijdelijk weg te vallen. Dromen laten echter zien dat er nog steeds een vorm van bewustzijn actief is, waarbij we complete werelden kunnen creëren in ons hoofd.
Vraag: Wat is de verhouding tussen bewustzijn en onderbewustzijn?
Durston gaf aan dat dit een complex onderwerp is. Ze denkt dat er een groot veld van bewustzijn is, waarvan ons directe bewustzijn slechts een klein deel vormt. Het onderbewuste speelt een belangrijke rol in onze motivaties en gedrag. De precieze verhouding tussen bewust en onbewust is lastig vast te stellen.
Vraag: Is reïncarnatie een verklaring voor kinderen die zich vorige levens herinneren?
Durston zei dat reïncarnatie een mogelijke verklaring is, maar niet de enige. Een andere mogelijkheid is dat kinderen informatie oppikken uit een groter bewustzijnsveld. Ze neigt ernaar de eenvoudigste verklaring te kiezen, in lijn met wetenschappelijke principes.
Vraag: Hoe zou de zorg voor mensen met verlaagd bewustzijn verbeterd kunnen worden?
Durston pleitte ervoor om er niet zomaar vanuit te gaan dat mensen met verlaagd bewustzijn niets meer meekrijgen. Ze adviseerde om deze patiënten zoveel mogelijk te blijven behandelen alsof ze volledig bewust zijn.
Vraag: Wat is de invloed van onderzoek naar dierenbewustzijn?
Durston gaf aan dat dit relevant onderzoek is, omdat het de vraag oproept waar in de werkelijkheid bewustzijn precies begint. Ze noemde ook dat er steeds meer aanwijzingen zijn voor een vorm van plantenbewustzijn.
Vraag: Zal de wetenschap ooit kunnen verklaren wat bewustzijn precies is?
Durston denkt dat we ver kunnen komen met wetenschappelijk onderzoek, maar dat we onszelf als waarnemer nooit helemaal kunnen loskoppelen van het fenomeen bewustzijn. We zullen altijd onderdeel blijven van wat we onderzoeken.
Vraag: Hoe verhoudt bewustzijn zich tot spiritualiteit en God?
Durston erkende dat ervaringen van eenheid of goddelijkheid vaak voorkomen bij mensen die mediteren of hun bewustzijn verruimen. Ze ziet dit als onderdeel van het spectrum van menselijke ervaringen, ook al kunnen we het niet volledig begrijpen.
Vraag: Moeten we paranormale claims serieuzer nemen?
Durston pleitte voor een open houding, zonder direct alles te geloven. Ze denkt dat bepaalde ‘paranormale’ ervaringen normaler zijn dan we denken en onderdeel zijn van de menselijke ervaring. Tegelijk waarschuwde ze voor overclaims.
Vraag: Wat is de relatie tussen bewustzijn en vrije wil?
Durston gaf aan dat dit een complexe filosofische vraag is. Ze denkt dat bewustzijn en vrije wil met elkaar samenhangen, maar dat veel van ons gedrag ook onbewust wordt gestuurd. De precieze balans is lastig te bepalen.

Durston sloot af met de conclusie dat bewustzijn een fascinerend onderzoeksgebied blijft, waarbij we steeds meer ontdekken maar ook tegen de grenzen van ons begrip aanlopen. Ze pleitte voor een open houding en het serieus nemen van de volle breedte van menselijke ervaringen. Tegelijk benadrukte ze het belang van kritisch en wetenschappelijk onderzoek om ons begrip van bewustzijn verder te verdiepen.

28/11/2024/door Visser

Lezing professor Eric Postma over de echte AI-revolutie

Verslag

Tijdens de lezing paste een van de Kringleden AI toe en maakte met AI een geluidsopname. Vervolgens vatte hij de opname m.b.v. AI samen. Onderstaand dit verslag, waar hij zelf geen letter aan toegevoegd heeft.

Op 12 november 2024 gaf professor Eric Postma een lezing over Artificial Intelligence (AI) voor de Culturele Kring in de Tiliander te Oisterwijk. Postma, hoogleraar aan de Tilburg University en verbonden aan het Jheronimus Academy of Data Science in Den Bosch, deelde zijn inzichten over de huidige stand van zaken en toekomstperspectieven van AI.

Postma begon met een korte introductie over zijn achtergrond, waarbij hij vermeldde al 35 jaar in het AI-veld werkzaam te zijn. Hij benadrukte het belang van een nuchtere kijk op AI, gezien de vele hypes die er rondom het onderwerp bestaan.

De professor ging in op verschillende aspecten van AI:

Definitie van AI: Postma besprak twee benaderingen – het nabootsen van menselijke intelligentie en het begrijpen en versterken van het menselijk brein.
Ontwikkeling van neurale netwerken: Hij schetste de evolutie van eenvoudige perceptrons naar complexe deep learning-modellen.
Toepassingen: Postma illustreerde de mogelijkheden van AI aan de hand van voorbeelden zoals beeldherkenning en taalmodellen.
Beperkingen: Hij waarschuwde voor overschatting van AI-capaciteiten, met name wat betreft ‘hallucinaties’ in taalmodellen.
Ethische overwegingen: Postma besprak de noodzaak van maatschappelijke discussies over de inzet van AI, bijvoorbeeld bij zelfrijdende auto’s.
AI in de rechtspraak: Hij reageerde op een vraag uit het publiek over de potentiële ondersteuning van AI in juridische processen.
AI in de zorg: Postma uitte scepsis over de haalbaarheid van grootschalige AI-implementatie als oplossing voor personeelstekorten in de zorg op korte termijn.

Postma benadrukte dat, hoewel AI indrukwekkende vooruitgang heeft geboekt, het nog ver verwijderd is van menselijke intelligentie. Hij pleitte voor een realistische kijk op de mogelijkheden en beperkingen van AI-systemen.

De lezing trok veel belangstelling, wat de groeiende interesse in AI-onderwerpen weerspiegelt.

14/11/2024/door Visser

Lezing professor Klaas Egmond over ‘Duurzame beschaving’

Verslag

Op 29 oktober 2024 hield professor Klaas Egmond een lezing over de duurzame beschaving. Hieronder geven we een korte samenvatting van zijn inleiding.

Volgens politici als Macron en vele filosofen hebben we geen moreel kader meer. Met het oog op de huidige duurzaamheidsproblematiek en de toenemende maatschappelijke spanningen zouden we daar opnieuw naar moeten zoeken. We komen dan uit bij een deugdethiek, waarin de grote rampen van de geschiedenis, zo ook de ecologische crisis en de volgende financiële crisis, het gevolg zijn van het verlies van het evenwicht in de maatschappelijke waardenoriëntatie, waarna zeer eenzijdige (materialistische en individualistische) waarden obsessief worden nagestreefd. Daarbij gaat de ‘menselijke waardigheid’ verloren. Die kan alleen worden behouden door een zeker evenwicht te bewaren tussen de fundamentele menselijke tegenstellingen.

Uiteindelijk blijkt in dat hernieuwde kader de morele component samen te vallen met ons huidige begrip van ‘duurzaamheid’ (in de meest brede betekenis). Het kan het morele kompas zijn dat de huidige samenleving een waarde gericht handelingsperspectief biedt. Het is een perspectief dat al lang besloten ligt in onze geschiedenis, filosofie en in de grote meesterwerken van de Europese kunst en cultuur.

05/11/2024/door Visser

Muziekavond door het Prinses Christina Concours

Verslag

Op 8 oktober 2024 verzorgde het Prinses Christina Concours een muziekavond met optredens van jonge talentvolle musici. De zaal was op twee rijen na volledig bezet.

Directeur Alexander Buskermolen van het Prinses Christina Concours verzorgde de inleiding met beschouwingen over het fenomeen talent. Wat is talent, waardoor wordt het bepaald en hoe kan talent verder worden ontwikkeld? Dat werd verder toegelicht aan de hand van de activiteiten van het Prinses Christina Concours. Daarna volgden optredens van jonge muziektalenten die door het Prinses Christina Concours worden gecoacht en begeleid. Zonder uitzondering allemaal toptalenten, de een nog indrukwekkender dan de ander.

Het eerste optreden werd verzorgd door Reo Pramana, 14 jaar oud en getalenteerd pianist, violist en componist. Hij trad ook samen met zijn 10-jarige zus Raelene Pramana op, die viool speelt. Hun gezamenlijke optreden werd beloond met een ovationeel applaus.

Indrukwekkend was ook het optreden van de 15-jarige Rus Demian Filatov, die pas anderhalf jaar in Nederland woont. Zijn optreden toonde welk een bijzonder talent hij is. Hij is duidelijk op weg is naar het niveau van een volwaardig concertpianist. De avond werd besloten met een optreden van Sarah van der Lijke, 18 jaar oud. Zij speelt dwarsfluit. Haar virtuose optreden liet zien dat zij inmiddels een zeer hoog en professioneel niveau heeft bereikt.

Bij de afsluiting van de avond werd geconcludeerd dat de samenwerking tussen de Culturele Kring en het Prinses Christina Concours volgend jaar wordt voortgezet met een muziekavond in het seizoen 2025-2026.

10/10/2024/door Visser

Frans Verhagen over het presidentschap en de verkiezingen in de VS 2024

Verslag

Frans Verhagen hield op 24 september 2024 een lezing over het machtigste ambt ter wereld. Hoe het in elkaar zit als instituut, gebaseerd op de grondwet van 1787 en hoe het zich in de loop der tijd ontwikkeld heeft tot het ambt zoals we het nu kennen. Het ambt president, de uitvoerende macht, in de context van de andere delen van de trias politica: de wetgevende en de rechtsprekende macht. En de begrenzing van die macht door beide andere poten van het politieke systeem, maar ook door de federale aard van de Verenigde Staten waarin de staten hun eigen rol spelen. Die federale aard van het land heeft gevolgen voor de manier waarop de president wordt gekozen, met dat bekende systeem van kiesmannen. Door compromissen uit de achttiende eeuw zijn kleine staten oververtegenwoordigd in het Amerikaanse politieke stelsel, zowel bij de presidentsverkiezingen als in het Congres.

Daarna vertelde hij hoe presidenten vanaf 1787 met deze macht zijn omgegaan, wat ze wel en niet bereikten, en wie wel en niet succesvol was. Tot slot ging hij in op de uitdagingen waar de Amerikaanse democratie voor staat door het fenomeen Donald Trump, zijn geslaagde overname van de Republikeinse Partij en de omvorming ervan tot een de persoon dienende cult.

01/10/2024/door Visser